1. Darbe Testinin Temel Amacı

Darbe testleri, malzemenin ani ve yüksek hızlı yükler altında nasıl davrandığını analiz eder. Özellikle çentikli bir numune kullanılarak malzemenin kırılma tokluğu değerlendirilir. Bu testler sayesinde şu özellikler belirlenir:
- Kırılma şekli (sünek / gevrek)
- Emil en enerji miktarı
- Çentik hassasiyeti
- Kırılma süresi ve tarzı

2. Test Yöntemleri ve Uygulama Detayları

A. Charpy Darbe Testi

- Numune yatay konumda, her iki ucu desteklenmiş şekilde yerleştirilir.
- Sarkaç, tam karşıdan çentiğin bulunduğu bölgeye darbe uygular.
- Numune boyutu: 55 x 10 x 10 mm
- Çentik tipi: V-çentik (ISO 148-1) veya U-çentik (DIN 50115)
- Kullanım alanı: Çelikler, alüminyum, dökme demir vs.

B. Izod Darbe Testi

- Numune dikey olarak tek ucu sabitlenmiş şekilde yerleştirilir.
- Sarkaç, serbest ucun hemen üstünden darbe uygular.
- Numune boyutu: 64 x 12.7 x 3.2 mm (ASTM D256)
- Kullanım alanı: Plastik, cam elyaf takviyeli kompozitler, mühendislik polimerleri

3. Uluslararası Standartlar ve Karşılaştırmaları

Metal Malzemeler İçin

- EN ISO 148-1: V-çentikli Charpy darbe testi (çelikler, alüminyumlar)
- ASTM E23: Yüksek hassasiyetli Charpy cihazları için Amerikan standardı
- DIN 50115: U-çentikli darbe testi kuralları
- ISO 83: Yüksek sıcaklıkta darbe testi prosedürleri

Plastik Malzemeler İçin

- ISO 179: Charpy yöntemiyle sert plastiklerde darbe testi
- ISO 180: Izod yöntemiyle sert plastiklerde darbe testi
- ASTM D256: Plastiklerin Izod darbe mukavemeti ölçümü
- ASTM D6110: Plastiklerin Charpy yöntemiyle darbe dayanımı testi

4. Enerji Kapasitesi ve Test Sıcaklığı

- Sarkaç enerjisi: 1 J'den 750 J’ye kadar değişebilir.
- Düşük sıcaklık testleri için -80°C'ye kadar soğutulmuş numune testleri yapılabilir. Bu, malzemenin gevrekleşme sıcaklığı hakkında bilgi verir.

5. Kullanım Alanları ve Uygulama Örnekleri

- Savunma sanayi: Zırh malzemeleri ve bağlantı elemanlarının darbe direnci
- Otomotiv: Araç şasi ve tampon sistemlerinin darbe dayanımı
- Metal üreticileri: Çelik, alüminyum, dökme demir ürünlerde kalite kontrol
- Plastik sanayi: Mühendislik plastikleri, boru ve enjeksiyon parçaları
- Eğitim / Ar-Ge: Malzeme davranışlarının karşılaştırmalı analizi

6. Test Sonuçlarının Yorumlanması

- Emil en Enerji (Joule): Cihaz, sarkaçın numuneyi kırmak için harcadığı enerjiyi ölçer.
- Kırılma yüzeyi analizi: Test sonrası oluşan yüzey, kırılma mekanizması hakkında fikir verir.
  - Parlak yüzey: Sünek kırılma
  - Kristalimsi yüzey: Gevrek kırılma
- Çentik etkisi: Malzeme çentik bölgesinde stres birikimi nedeniyle daha kolay kırılır; bu, yapısal tasarımlar için kritik bir analizdir.